Tế bào sắc tố (
tiếng Anh: chromatophore) là
tế bào có chứa
sắc tố ở một số
bào quan của nó, hoặc là tế bào có khả năng cảm ứng với ánh sáng.
[1][2] Loại tế bào này được tìm thấy ở nhiều loài động vật như
lưỡng cư,
cá,
bò sát,
giáp xác,
thân mềm và
vi khuẩn giúp chúng có khả năng thay đổi màu sắc.
[3] Trái lại, các loài
động vật có vú và các loài
chim có một loại tế bào với chức năng tương tự là
tế bào hắc tố (
melanocyte).Tế bào sắc tố chịu trách nhiệm chính trong việc tạo ra
màu của mắt và da ở các loài
động vật máu lạnh, chúng được hình thành ở các
mào thần kinh trong
quá trình phát triển phôi. Các tế bào sắc tố trưởng thành được nhóm lại thành những phân lớp dựa trên màu của chúng (chính xác hơn thì là
sắc) dưới ánh sáng trắng như
xanthophore (màu vàng),
erythrophore (màu đỏ),
iridophore (
phản xạ /
óng ánh),
leucophore (trắng),
melanophore (đen / nâu), và
cyanophore (màu xanh). Thuật ngữ này còn được dùng để chỉ các loại túi kết hợp với màng với nhiều màu sắc trong các loại
vi khuẩn quang hợp.Một số loài có thể nhanh chóng thay đổi màu sắc thông qua các cơ chế chuyển dời sắc tố và định hướng lại các tấm phản xạ trong tế bào sắc tố. Quá trình này, thường được sử dụng như là một kiểu
ngụy trang, được gọi là
thay đổi màu sắc sinh lý hoặc
metachrosis.
[4] Các loài động vật chân đầu (
Cephalopod – cũng là thân mềm) như
bạch tuộc có cơ quan tế bào sắc tố phức tạp được kiểm soát bởi cơ bắp để đạt được điều này, trong khi động vật có xương sống như
tắc kè hoa thì tạo ra hiệu ứng tương tự bằng
tín hiệu tế bào. Những tín hiệu như vậy có thể là
kích thích tố hoặc là
chất dẫn truyền thần kinh và có thể do những thay đổi trong tâm trạng, nhiệt độ, sự căng thẳng hoặc thay đổi có thể thấy được trong môi trường xung quanh. Tế bào sắc tố được nghiên cứu bởi các nhà khoa học để hiểu được các chứng bệnh của con người và là một công cụ trong việc
nghiên cứu thuốc.